Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe - zmiany od 2022 roku
Do 1 grudnia 2021 r. obowiązywały regulacje zgodnie, z którymi, jeśli ubezpieczony opłacił składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w nienależytej wysokości lub terminie nie podlegał temu ubezpieczeniu, co skutkowało pozbawieniem go prawa do zasiłku.
Od 1 stycznia 2022 r. objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń. Jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym zgłoszenie zostanie doręczone do ZUS. Natomiast dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania.
Jednak do 31 grudnia 2021 r. ubezpieczenie chorobowe ustawało m.in. w sytuacji nieopłacenia składek w terminie lub nienależytej wysokości.
Aktualnie mimo zmian przepisów w toku jest wiele spraw, gdzie ZUS przyjmuje, że ubezpieczenie chorobowe wygasło z powodu opłacenia składki w nienależytej wysokości.
Szczególnie dotyczy to ubezpieczonych, którzy następnie wnioskowali o wypłatę zasiłku chorobowego, czy macierzyńskiego.
Dezinformacja ubezpieczonego przez ZUS a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Ostatnio udało się przywrócić dobrowolne ubezpieczenie chorobowe Ubezpieczonej, która opłaciła składki zgodnie z informacją przekazywaną przez ZUS. Po złożeniu wniosku o zasiłek macierzyński ZUS stwierdził, że Ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniom społecznym, ponieważ opłaciła składki za miesiąc luty 2019 r. w nienależytej wysokości. Jednocześnie ZUS stwierdził w piśmie kierowanym do ubezpieczonej nadpłatę składek za 2020 r. i 2021 r. Dopiero po złożeniu wniosku o zasiłek macierzyński we wrześniu 2021 r. ZUS uznał, że Ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniom społecznym w tym chorobowemu. Ubezpieczona odwołała się do sądu, który stwierdził, że ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym w tym dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowemu.
Sąd Okręgowy podkreślił, że ZUS dopuścił się dezinformacji, przez co wprowadził ubezpieczoną w błąd, co do wiedzy o stanie należności w ZUS. W związku, z czym ubezpieczona nie może ponieść negatywnych konsekwencji w postaci wyłączenia z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (wyrok nieprawomocny XIII U 1723/21).
Powyższe stwierdzenia można odnaleźć w orzecznictwie sądów m.in. w wyroku Sądu Najwyższego, z 3 października 2019 r. o sygn. akt III UK 268/18, gdzie wskazano, że „wynikające z niedopełnienia ciążącego na organie rentowym obowiązku informacyjnego błędne pouczenie co do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę ubezpieczoną z tytułu pozarolniczej działalności po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego i po ustaniu tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z pobieraniem takiego zasiłku powoduje, że działania formalne podjęte przez taką osobę w terminie określonym w art. 14 ust. 1 lub ust. 1a ustawy systemowej, w celu zachowania prawa do świadczeń zasiłkowych z ubezpieczenia chorobowego, powinny być traktowane jako faktyczne (i skuteczne) złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym dokonane w tych terminach.”
Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 sierpnia 2018 r. sygn. akt II UK 213/17, gdzie podkreślono, że „w żadnym razie na jurysdykcyjną tolerancję nie zasługiwały błędy organu ubezpieczeń społecznych, które mogły wywołać niekonstytucyjny i nielegalny skutek prawny w postaci pozbawienia skarżącej uprawnień należnych jej z przebiegu stosunku ubezpieczenia chorobowego, który nie został ponownie zainicjowany (reaktywowany) we właściwym (wybranym przez skarżącą) terminie z wyłącznej winy wskutek ujawnionych dezinformacji organu rentowego”.
W orzecznictwie utrwalona jest teza, że nieterminowe opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, które zostało spowodowane przez przekazanie błędnej informacji przez ZUS jest dezinformacją i nie pozbawia osoby błędnie poinformowanej prawa do skutecznego złożenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Następnie nie pozbawia to również prawa do zasiłku z ubezpieczeń społecznych.
dr Katarzyna Kalata – radca prawny