Wynajęcie swojego mieszkania lub domu nie zwalnia właściciela z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości. Ale w tym przypadku wątpliwe jest jaka stawka podatku od nieruchomości jest właściwa. Ta dla budynków mieszkalnych, czy dla budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej? Problem jest istotny, bo ta druga stawka jest ponad 28 razy wyższa.
- Podatek od nieruchomości
- Stawki podatku od nieruchomości dla budynków i lokali mieszkalnych
- Jaka stawka podatku od nieruchomości w przypadku wynajmowanych mieszkań
Podatek od nieruchomości
Reguły opodatkowania podatkiem od nieruchomości są określone w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (art. 2-7a). Na podstawie tych przepisów podatkiem od nieruchomości są opodatkowane grunty, budynki lub ich części (także budynki i lokale mieszkalne), a także budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które są w szczególności:
1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,
2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych;
3) użytkownikami wieczystymi gruntów.
Stawki podatku od nieruchomości dla budynków i lokali mieszkalnych
Stawki podatku od nieruchomości określają dla mieszkańców gmin rady tych gmin w uchwałach, które na dany rok muszą zostać podjęte przed końcem poprzedniego roku. Jeżeli uchwała nie zostanie podjęta w tym terminie, to obowiązują dotychczasowe stawki.
Ale gminy nie mogą ustalić dowolnie stawek podatku od nieruchomości. Są one ograniczone tzw. stawkami maksymalnymi, które co roku są określane przez Ministra Finansów.
Maksymalne stawki podatku od nieruchomości na 2024 rok zostały określone w obwieszczeniu Ministra Finansów z 21 lipca 2023 r. w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2024, opublikowanego w Monitorze Polskim z 1 sierpnia 2023 r., poz. 774. Zgodnie z tym obwieszczeniem w roku 2024 stawki podatku od nieruchomości (w przypadku budynków) ustalone w uchwałach rad gmin i miast nie mogą przekroczyć podanych poniżej stawek maksymalnych:
a) od budynków mieszkalnych (lub ich części) – 1,15 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
b) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – 33,10 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej.
Jak widać różnica jest znaczna i jest to tym bardziej istotne, że gminy z reguły ustalają swoje stawki podatku nieruchomości takie jak ww. stawki maksymalne.
Jaka stawka podatku od nieruchomości w przypadku wynajmowanych mieszkań
Jak już wspomniano właściciel mieszkania (lub domu mieszkalnego) jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Nie może obowiązku zapłaty tego podatku przenieść np. na najemcę, jeżeli wynajmuje swoje mieszkanie.
Od lat toczą się spory podatników podatku od nieruchomości wynajmującymi swoje mieszkania z organami podatkowymi. Organy podatkowe uważają często, że wynajęcie mieszkania to działalność gospodarcza, a zatem podatek od nieruchomości powinien być określony w takim przypadku wg wyższej stawki.
Sądy administracyjne wydawały na przestrzeni lat niestety w podobnych sprawach różne wyroki. Tym bardziej warto podkreślić, że ostatnio zostało wydanych kilka wyroków pozytywnych dla wynajmujących mieszkania na cele mieszkalne.
W wyroku z 12 lipca 2023 r. (sygn. III FSK 250/23) Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że:
Dla zastosowania w odniesieniu do budynków mieszkalnych lub ich części najwyższej stawki opodatkowania, przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l. przesądzające i wyłączne znaczenie będzie miała okoliczność faktyczna ich „zajęcia na prowadzenie działalności gospodarczej”.
Za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l. nie będą mogły być uznane te części budynku mieszkalnego, które są wykorzystywane (zajęte) na cele mieszkalne, przez co należy rozumieć trwałe zaspokajanie podstawowych potrzeb mieszkaniowych posiadacza lokalu, nawet wówczas, gdy ich oddanie przez podatnika do korzystania osobom trzecim dla realizacji tej funkcji (zajęcie na cele mieszkalne), nastąpiło w ramach jego gospodarczej działalności (np. komercyjnego najmu).
Zdaniem NSA: Istotne jest to, by w budynku (lokalu) mieszkalnym realizowany był cel polegający na zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych w przedstawionym wyżej rozumieniu. Bez znaczenia pozostaje natomiast okoliczność, czy funkcja ta (tzn. mieszkaniowa) realizowana jest przez podatnika, czy jego najemcę.
A zatem NSA klarownie orzekł, że do wynajętego mieszkania (o ile realizowana w nim jest funkcja mieszkalna) nie może być stosowana wyższa stawka podatku od nieruchomości, właściwa dla budynków zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Taką samą argumentację i interpretację omawianych przepisów zastosował NSA w wyroku z 22 listopada 2023 r. (sygn. III FSK 4897/21). W tym wyroku NSA stwierdził ponadto, że (…) powtarzający się (w założeniu czasem krótkotrwały) odpłatny najem lokali mieszkalnych (na dobę lub kilka dni), niezwiązany z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych podatnika i jego rodziny lub osób trzecich, zbliżony jest w istocie do świadczenia usług hotelarskich, zapewnienia krótkotrwałego zakwaterowania (praktyka coraz bardziej popularna w kurortach oraz miejscowościach mających znaczenie turystyczne, a także biznesowe) i w związku z tym czynność taka skutkuje zajęciem lokalu (budynku) mieszkalnego na prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) u.p.o.l.
Te same argumenty i tezy powtórzono także w wyroku NSA z 7 lutego 2024 r. (sygn. III FSK 1473/22).
Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 15 listopada 2023 r. (sygn. III SA/Wa 1346/23), powtórzył argumentację NSA z ww. wyroku z 12 lipca 2023 r. WSA stwierdził w uzasadnieniu tego wyroku:
Skarżąca w ramach opisu stanu faktycznego wskazała, że przedmiotowe lokale mieszkalne zostały wykończone oraz wyposażone w sposób właściwy dla lokali mieszkalnych; w zawieranych umowach każdorazowo znajduje się zastrzeżenie, że wynajmowany lokal mieszkalny może być wykorzystywany przez najemcę wyłącznie na cele mieszkaniowe; nie są one i nie będą wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług krótkotrwałego zakwaterowania (np. jako apartamenty na dni, aparthotel, itp.), czy to przez samą Skarżącą czy też przez najemców. Te wszystkie okoliczności, analizowane łącznie, świadczą o tym, że przedmiotowe lokale mieszkalne są zajęte na cele mieszkalne (skoro w lokalach mieszkalnych osoby fizyczne realizują swoje potrzeby mieszkaniowe i to właśnie na ten cel są one zajęte) i jednocześnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Skarżącej, co w konsekwencji oznacza, że nie są one zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej (jak wymaga tego do zastosowania stawki podwyższonej art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l.), co uniemożliwia opodatkowanie ich stawką, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l.
Natomiast zupełnie inna teza i argumentacja została zaprezentowana w wyrokach NSA z 23 stycznia 2020 r. (sygn. akt II FSK 2064/19) i z 15 września 2022 r. (sygn. akt III FSK 975/21). W uzasadnieniach tych dwóch wyroków NSA połączył kryterium "zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej", o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) u.p.o.l., z okolicznością, że lokale mieszkalne "stanowią element przedsiębiorstwa skarżących i wykorzystywane są do prowadzenia działalności gospodarczej poprzez ich wynajem na cele mieszkaniowe, zaś jako takie muszą zostać uznane za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej".
Wyżej zaprezentowane przykłady z orzecznictwa z lat 2023-2024 układają się już w całkiem solidną linię orzeczniczą. Ale trudno przesądzić, czy podatnicy wynajmujący swoje mieszkania na cele mieszkalne mogą już spokojnie stosować niższą stawkę podatku od nieruchomości. Bowiem organy podatkowe (gminy) nie mają obowiązku stosować się do ww. orzecznictwa – mogą np. liczyć, że podatnikom nie będzie się chciało odwoływać od negatywnych decyzji podatkowych do sądów.
Większą pewność przynieść może np. interpretacja ogólna Ministra Finansów, a na pewno doprecyzowanie samych przepisów.
Podstawa prawna: - ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 70.
Paweł Huczko